‘क्यान्सर भएको बायाँ स्तनबाट पीप बगिरहन्छ । घाउ दुखेर निकै गाह्रो भएको छ । तीन महिनायता जँचाउन अस्पताल गएको छैन । ४ वर्षकी छोरीलाई लिएर डेरामा बस्छु । श्रीमानबाट केही सहयोग पाएकी छैन । छोरीकै लागि भएपनि बाँच्न चाहन्छुु तर मसँग उपचार खर्च छैन ।’

– दुर्गामाया ठकुरी, क्यान्सर पीडित

आजभन्दा ३२ वर्षअघि म मोरङ जिल्लामा जन्मिएँ । घरको आर्थिक अवस्था कमजोर भएपछि लेख पढ गर्न पाइनँ । आजभन्दा ठीक १० वर्ष अघि म मोरङबाट काठमाडौं आएँ । पेट पाल्नकै लागि मैले रोजगारीको लागि विदेश जाने सोँच बनाएँ । काठमाडौं बसाइकै क्रममा सिन्धुपाल्चोक घर बताउने चितवन नारायणघाटका सुरेन्द्र कुमार लामासँग भेट भयो । उहाँले केही सहयोग पनि गर्नुभयो ।

सहयोग गरेकै भरमा म उहाँको प्रेममा परेछु । प्रेम अंकुराउँदै थियो । मेरो कुवेतको भिषा लाग्यो । म कुवेत गएँ । कुवेतमा राम्रो कमाइ हुन सकेन । २ वर्षसम्म बसेपछि फेरी नेपाल फर्किएँ र सुरेन्द्रसँग विवाह गरेँ । उनले घर कहिल्यै देखाएनन् ।

सुरेन्द्रसँगको विहे त भयो तर, आर्थिक अवस्था उस्तै थियो । काठमाडौंको जीवन धान्नै धौधौ भएपछि फेरी दुबै जाने निधो भयो । म दुवै गएँ । दुबैमा पनि राम्रो कमाइ भएन । २ वर्षपछि म नेपाल फर्किएँ । नेपाल आएपछि म श्रीमानको घर जान चाहान्थेँ । तर, श्रीमानले घर चिनाएनन् ।

परिवारसँग मेरो चिनजान नै थिएन । म माइत मोरङ नै गएँ । श्रीमान भने दुबैमा थिए । म माइतमै रहेको बेला उनी नेपाल आए । मलाई भेट्न मोरङमै आए । श्रीमान लामो समय ससुरालीमै बसेपछि त्यहाँ बस्न असजिलो महशुष भयो । अनि, हामीले माइतीकै छेउमा कोठा लिएर बस्न थाल्यौँ ।

हामीले अन्तरजातिय विवाह गरेका थियौँ । म ठकुरीको छोरी, उनी तामाङ्गको छोरा । बुवा आमाको खुसीको लागि भन्दै मलाई श्रीमानले आफ्नो घर चिनाएनन् । डेढ महिनामसँगै मोरङमा बसे । त्यसपछि आमा बाबालाई भेट्छु भन्दै उनी नारायणघाट तिर लागे । त्यतिबेला उनले भनेका थिए,‘म छिट्टै फर्केर आउछु, तिमी आफ्नो ख्याल राख्नु ।’ घरमा गाडी चलाउने मान्छे नभएको बहाना बनाइएको थियो । तर, घरमा भने अर्कै तानाबाना रहेछ । परिवारकै जोडबलमा श्रीमानले अर्को विहे गर्नुभएछ । यो खबर सुनेपछि म धेरै रोएँ । यता मेरो गर्भमा सुरेन्द्रको बच्चा हुर्कदै थियो । श्रीमान म देखि टाढिँदै सम्पर्क विहिन हुन थालेपछि म ठूलो पीडामा पर्न थालेँ ।
परिवारलाई थाहा थिएन म अर्कै जातको मान्छे भनेर । तर म अर्कै जातको मान्छे भन्ने कुरा उनलाई थाहा थियो । उहाँले नै ममाथि घात गर्नु भयो । त्यो दिनहरु संझिदाँ अहिले पनि रुन मन लाग्छ । (गला अवरुद्ध पार्दै) ।

मेरो पेटमा बच्चा हुर्कदै गएको थियो । श्रीमानको कुनै पनि सहयोग थिएन । न फोन गर्थे न त मलाई भेट्न आउँथे । जतिबेला सहयोग र आवश्यकता थियो त्योबेला उनी कहिल्यै आएनन् । म गर्भवती भएको यस्तै ५ महिनापछि म विरामी भएँ । तीन महिना ओछ्यानमा थला परेँ ।
उनलाई फोन गरेँ र भने, ‘म बिरामी छु । फर्केर आउनुस्, बच्चा तपाईको पनि हो ।’ उनले जवाफमा भन्थे, ‘जेसुकै गर, मलाई मतलब छैन, तेरो बाटो तँ गर मेरो बाटो म गर्छु ।’

फोनमा झपार्नु हुन्थ्यो । यतिसम्मकी मेरो पेटमा हुर्कदै गरेको बच्चा फाल्नका लागि दबाव दिनु भयो । तर, म जीन्दगिमा पहिलो पटक आमा बन्दै थिएँ । त्यो सौभाग्य मैले गुमाउन चाहिनँ । त्यसैले म एक्लैले आँट गरेर बच्चा जन्माउने निर्णयमा पुगेँ ।

दिनदिनै मेरो पेट बढ्दै थियो । गाँउलेहरु कुरा काट्थे । कसको बच्चा होला भनेर मेरो कुरा काट्नेहरुको कुनै कमी थिएन ।

गाउँलेहरुले कुरा काट्छन भनेर म साँझ परेपछि मात्र बाहिर निस्किन्थे । नौ महिनापछि मलाई सुत्केरी ब्यथाले च्याप्न थाल्यो । जे भए पनि आफ्नो पति हो भनेर उनलाई फोन गरेर बोलाउन खोजे । तर मेरो फोन ‘बाख्रालाई सुनाईदिने, कल फरवार्ड गर्ने’ काम गर्नु भयो । फोन उठाएकाले पनि कहिले म बिराटनगरको गाडीमा आउँदैछु भनेर ढाँट्थे । ‘भोलि नै आउछु, आजै आउछु’ भन्ने तर नआउने यस्तै चलिरहन्थ्यो । यसरी झुट बोल्दै मलाई झुक्काउदै गर्नु भयो । त्यसपछि मलाइ उनीप्रति कुनै आशा नै लागेन ।

५ दिनसम्म बिराटनगरको कोशी अंचल अस्पतालमा प्रश्रव पीडामा छट्पटाउदै मैले छोरीलाई जन्म दिएँ । छोरी जन्मेको खुसी त छदैँ थियो त्यससँगै उसलाई हुर्काउने जिम्मेवारी पनि मेरै काँध माथि थियो । सुत्केरी भएको बेला मेरो आमा र भाउजुले सहयोग गर्नु भएको थियो । तर मेरो घर तिरको मान्छे कोही पनि आउनु भएन । छोरी जन्मेको १५ दिन पछि बल्ल उहाँ आउनु भएको थियोे । तर मैले छोरीको न्वारान नै भएन । घरको मान्छे कोही नभएपछि न्वारान कसर िगर्ने ?अहिले सम्म पनि छोरीको औपचरिक रुपमा न्वारान भएको छैन ।

छोरी जन्मेपछि म पैसाको अभावमा छट्पटाउन थालेँ । बिदेशमा कमाएको पैसा पनि सुत्केरी हुँदा सकियो । सुत्केरी भएको केही समयपछि म काममा फर्किन थाले । उही घाँस दाउरा अनि मेलापातको काम । मैले केही बाख्रा पालेकी थिएँ । कुखुरा पनि थिए । बाख्राको लागि घाँस काट्न जंगल जानु पथ्र्यो । कुरा २०७० सालको बैसाख तिरको हो । त्यती बेला मेरो नानी ४ महिनाको मात्र थियो ।

नानीलाई घरमा छोडेर घाँस काट्न जंगल गएकी थिए । जंगलमा घाँस काट्दै गर्दा लडेर ढुङ्गामा बजाारिएँ । एक छिन त्यही मुर्छा परेछु । पछि थाहा पाएँ मेरो छातीको दाहिने पट्टी गहिरो चोट लागेको रैछ । मेरो दाहिने स्तनमा निलो भएको थियो । दुखेर सहनै नसक्ने भयो । घाँसको भारी त्यही छोडेर म अस्पताल गए । डाक्टरले खासै त्यस्तो केही भएको छैन । आफै ठिक हुन्छ भने पछि मलाई पनि त्यस्तै लाग्यो । तर त्यो घाउ निको हुने छाँटकाँटै देखिएन ।

ठोक्किएको ठाउँमा मकैको दाना जस्तै डल्ला डल्ला निस्कियो । छाम्दा बाहिर बाटै थाहा हुन्थ्यो । पछि केही हुन्छ की भनेर मेडिकलमा गएर जचाँउदा डाक्टरले केही पनि हुँदैन डराउनु पर्दैन, औषधि खानु ठिक हुन्छ भने । औषधि पनि खाएँ । तर त्यो औषधिले केही पनि भएन । केही हुँदैन होला भनेर मलाई पनि केही वास्ता नै भएन । २ वर्ष पछि त्यो डल्ला बढ्दै गएर आलुको दाना जस्तै भयो । भित्र भित्र चस्किने, पोल्ने हुन थाल्यो ।

अनि क्यान्सर भयो..

छातीमा भएको डल्ला दुखेर सहनै नसक्ने भयो । म धरानको घोपा अस्पताल गएर चेक गराएँ । त्यहाँ थाहा भयो कि मेरो छातीमा क्यासरको डल्ला रहेछ । डाक्टरले काटेर फाल्नु पर्छ भन्नु भएको थियो । तर म संग पैसा थिएन । मैले उहाँलाई ‘श्रीमान’ फोन गरेर आफ्नो रोगका बारेमा सुनाए र अप्रेसनका लागि पैसा पठाइदिन भने । तर उहाँ म संग एकदमै रिसाउनु भयो । म संग पैसाको कुरै नगर, म संग पैसा छैन । म आफै आउछु त्यस पछि जे गरे पनि गरम्ला भन्नु भयो ।

क्यान्सर रोग आफैमा भयानक रोग हो, यो रोग निको हुँदैन भन्ने सुनेकी थिए । त्यसैले पनि क्यान्सर भएको थाहा पाउदाँ म एकदम डराएकी थिए । छोरी सानै भएको हुँदा आफ्नो भन्दा पनि छोरीको चिन्ता धेरै थियो । म मरे भने मेरो छोरीको हालत के होला ? दिनरात यही चिन्ताले पिरोल्थ्यो । त्यस माथि उपचारका लागि पैसा कहाँबाट ल्यउनु ? संकटको कालो बादल मेरो जीवनमान एकै पटक मडारिन थाल्यो । भर्खर बोल्न र हिड्न थालेकी छोरीलाई देखेर बाँच्नका लागि उत्साति हुन्थे तर छातीमा बढिरहेको घाउ अनि उपचारका लागि पैसा नहुँदा एइकै छिनमा बाँच्ने आशा मथ्र्यो ।

म रोगसँग लड्दै अभावको जिन्दगी जिउदैँ थिए । २०७३ माघ १ गते उहाँ नेपाल आउनु भयो भन्ने थाहा पाएँ । तर उहाँ मलाई भेट्न नआएर सिधै कान्छी श्रीमतीलाई भेट्न जानु भयो । यस्तो अवस्थामा मलाई भेट्न आउनुहुन्छ की भन्ने ठूलो आशा लागेको थियो तर उहाँ आउनु नै भएन । मैले फोन गरेर आउनुभन्दा पनि म संग रिसाउने गर्नु हुन्थ्यो । ‘तँ मरे पनि हुन्छ, यस्तो रोग लागेको मान्छे त बाँच्दैन, तँ पनि मर्छेस् अब’ भन्नु हुन्थ्यो । जहिले पनि ‘मर’ भनेर मेरो मनोबल गिराउने काम मात्रै गर्नु भयो । उहाँ नआएपछि म आफै उहाँलाई भेट्न काठमाडौँ आए । उहाँको आमा बुवा काठमाडौँको मुलपानीमा गाई पालेर बस्न थाल्नु भएको रहेछ । म त्यँही गएँ । त्यतिबेलासम्म मलाई रोगले निकै च्यापिसकेको थियो । घाउबाट पानी आउने, पीप बग्ने, दुख्ने, पोल्ने हुन्थ्यो ।

उहाँको घरमा आएपछि मलाई सहयोग होला भनेको उल्टै अपमान मात्रै भयो । उपचार त परै जाओस्, म घरमा काम गर्ने नोकर भएर बसेँ । गाईलाई घाँस काट्ने, गोबर सोहोर्ने, भाँडा माझ्ने खाना बनाउने काम सबै आफै गर्नु पथ्यो । बिरामी अवस्थामा शरीरले आराम खोज्थ्यो तर मैले आराम पाईन । यस्तो बेलामा पनि घरको सारा काम एक्लै गर्नु पथ्र्यो । एक दिन मलाई घाउ दुखेर ज्यादै गाह्रो भयो । मैले उहाँलाई ‘अस्पतााल जाऔँ न मलाई धेरै गाह्रो भयो’ भने । पहिले त रिसाउनु भयो, मान्नु भइएन ।

मैले कर गरे पछि बल्ल काठमाडौँको बीर अस्पताल लिएर जानु भयो । त्यहाँ चेक गराउदाँ ‘मेमोग्राफी’ गराउनु पर्छ भनिएको थियो । तर मेरो घाउमा पानी भएकाले मेमोग्राफी पनि संभव भएन । त्यस पछि म टिचिङ्गअस्पताल गए । त्यहाँ किमो चढाउनु पर्छ भनेको थियो । तर म अत्यन्तै कमजोर भएका कारण किमो चढाउदा मेरो शरिरले थेग्न नसक्ने भए पछि त्यो पनि सम्भव भएन ।

बाँकी उपचारका लागि म संग पैसा थिएन । श्रीमानले मेरो उपचारको लागि कुनै पहल गर्नु भएन । मेरो शरिरले आराम खोज्थ्यो तर काम नगरि सुखै थिएन । सासु ससुराले बचन मात्र लगाउने । पैसाको कुरा गर्दा, उपचारको कुरा गर्दा उहाँ म संग रिसाउने, मलाई कुट्ने समेत गर्नु हुन्थ्यो । श्रीमानको दिनहुको कुटाइ, सासु ससुराको बचन, आफ्नो शरिरको रोग र दुखाई सहन मलाई निकै गाह्रो हुन्थ्यो । त्यसैले पनि बाँच्नु भन्दा मर्नु नै निको भन्ने लागेर म मर्न निस्किए । तर त्यती बेला छोरीको माया लागेर आयो अनि म फर्केर आए ।
श्रीमान र घरपरिवारको अत्याचार सहनु मेरो बानी भइकेको थियो । रोगले त जरा गाडेकै थियो । त्यस माथि वचनको चोट सहनै नसकिने । अव त म सहनै नसक्ने भए र एक्लै बस्ने निर्णय गरे । मुलपानीमा एउटा २५ सयको कोठा लिएकी छु । म छोरीलाई लिएर त्यही कोठामा बस्छु । तर श्रीमाबाट मैले केही सहयोग पाएकी छैन । म बाँच्न चाहान्छु तर म संग उपचारका लागि पैसा छैन ।

आजकाल श्रीमान संग मेरो कुनै सम्पर्क नै छैन । उहाँले मलाई फेसबुक बाट पनि हटाइदिनु भयो । फोन सम्पर्क पनि हुँदैन । मेरो आफ्नो भन्ने कोही छैन । माईतीले पनि हेर्दैनन् । घरका सबै बिराना भए । रोग लागे पछि मेरा आफ्ना भन्ने हरु सबै पराय भए ।

कोठा लिएर छुट्टै बस्न थालेको पनि लगभग डेड महिना जस्तो भयो । मेरो दिदिले ‘फलफुल खानु’ भनेर दिएकोे ५ हजार रुपैयाँले एक सरो भाँडा किनेर ल्याएकी छु । औषधि उपचार गर्नु त परै जाओस् बिहान बेलुकी तरकारी खाने पैसा समेत छैन । सासु ससुरा फर्केर नि आउनु हुन्न । देवर आउनु भएको थियो एकदिन । मैले देवर संग अलिकति पैसा मागेको थिए तर देवरले पनि दिन मान्नु भएन । आफ्ना भन्ने कोही हुदैनन् रहेछ दुखमा ।

मलाई भक्तपुरको क्यान्सर अस्पतालले सहुलियत रकममा उपचार गराइदिने पनि भनेको थियो । तर मेरो श्रीमान संगको नाता प्रमाणित भएको कागज पत्र चाहिने भएकाले उपचार हुन पाएन । मेरो अहिले सम्म बिवाह दर्ता पनि भएको छैन । मैले कत्ति पटक आग्रह गरे बिवाह दर्ता गर्नका लागि तर उहाँले मान्नु भएन । अप्रेसन गर्नका लागि पनि श्रीमानको हस्ताक्षर भएको मन्जुरी नामा पत्र चाहिने रैछ तर श्रमानले हस्ताक्षर गर्नै मान्नु हुन्नँ । न त मेरो श्रीमति हो भनेर उपचारका लागि कुनै पहल नै गर्नु हुन्छ ।

मेरो उपचारमा ७ लाख खर्च लाग्छ भनेर अस्पतालले भनेको छ । तर म संग कत्ति पनि पैसा छैन । म बाँच्न चाहान्छु, कसैले सहयोग गरिदिए मैले बेलैमा उपचार पाउथेँ कि ?