धनकुटा‚ ताप्लेजुङ । परिवारका सदस्यलाई खोरभित्र बन्धक बनाउने रहर कसैलाई हुन्न । बिरामी भए पछि उपचार गराउने कर्तव्य परिवार कै हो । तर, आर्थिक दुरावस्थाका कारण उपचार गराउन नसक्दा परिवारका प्रियजनलाई खोर तथा सांग्लामा बाँधेर महिनौं दिनसम्म बन्धक बनाएर राख्ने गरिएका छन् । समाजमा हुने यस्ता अवस्थाको उदाहरणका रुपमा धनकुटा र ताप्लेजुङका यी दुई पात्रलाई लिन सकिन्छ ।
चारैतिर घेराबार छ । एउटै सानो कोठामा शौचालय र खाना खाने ठाउँ । हिंडडुल गर्ने अवस्था छैन । त्यस्तो ठाउँमा ९ महिनादेखि बन्धक अवस्थामा छन्, ताप्लेजुङको आठराई त्रिवेणी–२ फूलबारीका ३३ वर्षीय दिपक भट्टराई । कोठाभित्रको दुर्गन्ध बाहिरसम्म आउँछ । त्यो कारुणिक दृष्यले दीपकका बाबु डिल्लीराम र आमा नरमायालाई नपिरोलेको पनि होइन । नौ महिनादेखि थुनेको कोठाको चुकुल हालसम्म खोलिएको छैन । गत कात्तिकदेखि हालसम्म पशुवत् अवस्थामा रहेका छोरालाई उपचार गराउन जायजेथा र सम्पत्ति सकियो ।
भूइँतलाको कोठामा बन्धक अवस्थामा राखिएका दिपकको उपचारमा जायजेथा बेचेर खर्च जुटाएको उनका बाबुआमा बताउँछन् । ‘उपचारकै लागि ८ रोपनी जग्गा, गोठका गाइभैंसी, बाख्रा बिक्रि गरिसकेँ, साहु र आफन्तजनसँग साढे १५ लाख रुपैयाँ ऋण काढिसकेँ,’ बाबु डिल्लीराम आँसु झार्दै सुनाउँछन् । परिवारका सदस्य र जोकोही माथि आक्रमण गर्न थाले पछि कोठामा थुन्नुको विकल्प नै नभएको उनी बताउँछन् ।
‘नथुनौं आफैंमाथि आइलाग्छस कोही देख्नै हुँदैनस जे भेट्यो त्यसैले हान्छस उपचार गर्नलाई अब बुताले भ्याएन । मेरो अन्तिम उपाय यही बन्यो’ डिल्लीराम भन्छन् । १० कक्षासम्म पढेका उनमा २०५९ देखि स्वास्थ्य समस्या देखा पर्यो । धरानस्थित बीपी कोइराला स्वास्थ्य विज्ञान प्रतिष्ठानमा उपचार गर्दा पनि सुधार नभएपछि दिग्दारिएका परिवारले बन्धक अवस्थामा राख्ने अन्तिम विकल्प सझिए ।
आमा नरमाया भन्छिन्,‘बिरामी हुन थाले पछि उसको स्वभाव बदलियो, हामी सुरक्षित हुने अवस्था आएन, अनि थुन्न बाध्य भयौं ।’ बाबुआमा खर्चले नपुगे पछि सहयोग संकलनका लागि गाउँघरमा हिडे । बाबुआमाको बिलौनाले त्यहाँ पुग्ने जो कोहीलाई भावुक बनाउने छिमेकी लेखनाथ भट्टराई बताउँछन् ।
उता, धनकुटाको छथरजोरपाटी गाउँपालिका–१ हात्तिखर्ककी ६७ वर्षीया कालिमाया लिम्बूको अवस्था पनि उस्तै छ । विगत ६ महिनादेखि बन्धक अवस्थामा छिन् उनी । भाइ पूर्णहाङ् लिम्बुको आश्रयमा रहेकी वृद्धाको मानसिक अवस्था असन्तुलित भए पछि उपचारबाट समेत वञ्चित छिन् ।
उनी बौद्धिक अपांगता समेत हुन् । बोल्न सक्दिनन् । आर्थिक अवस्था दयनीय रहेका लिम्बूले दिदिको उपचारका लागि अस्पताल लैजान नसकेको बताए । जथाभावी हिंड्ने र आक्रमण गर्ने स्वभाव भए पछि काठले बारेर तयार पारेको खोरमा थुन्नु परेको लिम्बू बताउँछन् । खर्च अभावका कारण उपचार सम्भव नभएको उनी बताउँछन् । ‘मेरै आर्थिक अवस्था कमजोर छ उपचार कसरी पो गराउँ, उनले भने, खोरभित्रै घरी रुन्छिन्, घरी हाँस्छिन्,’उनी भन्छन्,‘खोरबाट बाहिर निकालिदिए बेपत्ता हुन्छिन् ।’
कालिमायाका पति समेत बोल्न सक्दैनन् । एक मात्र सन्तान छोरीले ताप्लेजुङमा विवाह गरेर गए पछि उनमा समस्या देखा परेको छिमेकी कमलदिप तिगेला बताउँछन् । बाबु भद्रबहादुर र आमा कान्छिमायाको निधन भए पछि भाइको आश्रयमा रहेकी उनको नागरिकता समेत बन्न सकेको छैन । यो उमेरमा पनि नागरिकता नबन्दा अपांगता भत्ताबाट समेत बञ्चित हुनुपरेको छ । माइती पक्षले समेत नागरिकता बनाउन कोसिस गरे पनि नसकेको तिगेलाले बताए । खोरबाट मुक्त गर्न र उपचारका लागि स्थानीय पालिकादेखि संघीय सांसदसम्मलाई गुहारेको परिवारजनले बताए । आश्वासन पाए पनि हालसम्म उपचार र मुक्त गर्ने वातावरण नबनेको भाई पूर्ण बताउँछन् ।
प्रतिक्रिया