महिला पत्रकारमाथि विभेद



२००८ सालमा पहिलो मासिक पत्रिका महिलाबाट पत्रकारिता क्षेत्रमा महिलाले आफ्नो प्रतिनिधित्व देखाएको सबैमा अवगतै छ । २००८ साल उता महिलाहरुको सङ्ख्या पत्रकारितामा शून्य उपस्थिति थियो । त्यस समय महिला मासिक पत्रिकाबाट सीमित महिला पत्रकारको समूहले पत्रिका सञ्चालन गर्न सहज थिएन । असहज परिस्थितिबाट पनि महिलाहरुको हौसला, आँट र दृढ विश्वासले आज पत्रकारिता धेरै फराकिलो बन्न पुगेको छ ।

पुरुषहरुले एकछात्र राज गरेको नेपाली पत्रकारितामा महिलाको सहभागिता सुरु भएपछि विस्तारै महिलाको सहभागिता बढेको देखिन्छ । घरको चुलो चौकामा मात्र सीमित रहने महिला सूचना जगतामा आफ्नो उपस्थिति देखाउँदा समय परिवर्तनशील छ भन्ने कुरा प्रमाणित गरिदियो । महिलामाथि हेर्ने नजर बदलियो, समाजमा महिला पनि सक्षम छन्, केही गर्न सक्छन् भन्ने उदाहरण पेश गरिदियो ।

इतिहासको समीक्षा गर्ने हो भने विश्वका सम्पन्न मुलकको रुपमा रहेको अमेरिकामा पनि महिला पत्रकारितामा निकै ठूलो विभेद थियो । सन् १८०० देखि १९०० सम्म अमेरिकामा महिला पत्रकारहरुलाई फेसन र खाद्यान्नका विषयवस्तु बाहेक अन्य विषयमा समचार लेख्न र सङ्कलन गर्न प्रतिबन्ध थियो । त्यस समय पनि महिलाले विरोध नगरेका भने हैनन् । तर नियम कानुन पक्षमा नभइदिएपछि महिलाहरुको आवाज दबाइयो । दोस्रो विश्वयुद्धपछि क्रमशः महिलाप्रतिको विचारमा फरक हुँदै गयो । महिला पत्रकारको पनि सहभागिता उल्लेख्य बन्दै गयो । स्वतन्त्र रुपमा काम गर्ने वातावरण बन्यो ।
परिवार, समाज र राष्ट्रका विकाशका लागि महिलाको व्यक्तित्व विकास अपरिहार्य छ । पत्रकारिता Ôेत्रमा मात्र नभई कुनै पनि कार्यÔेत्रमा महिलाको विकास आधार स्तम्भ बनेको छ । महिला समानताको कुरा विश्वव्यापी नारामा सीमित छ । तर समानताको कुरा बोलीमा मात्र सीमित देखिन्छ । महिला आफैमा सÔम हुँदाहँुदै पनि ‘आरÔणमा’ स्थापित गरिन्छ । यो नियमबाट सहजै आ“कलन गर्न सकिन्छ, महिलाको स्थान पुरुष प्रधान देशमा कहा“ छ रु

हरेक पटकको थिचोमिचो र प्रतिबन्धका बाबजुद महिलाभित्रको आ“ट र हिम्मतका कारणले महिलाहरु हरेक Ôेत्रमा अग्र स्थान हासिल गदै छन । पत्रकारिता Ôेत्रमा महिलाप्रति भेदभावले हेर्ने दृष्टिलाई चिर्न पनि अपरिहार्य छ । तर आज पनि महिलाको हित र सवालमा भन्दा महिलाको छवि विगार्ने प्रस्तुतिले अग्रता लिँदै गएको देखिन्छ ।

महिला पत्रकारिताभित्रको विभेद चाँडोभन्दा चाँडो अन्त्य हुन जुरुरी छ । पत्रकारको छाता सङ्गठन नेपाल पत्रकार महासङ्घले पनि यस विषयमा गम्भीर भएर एक पटक सोच्न आवश्यक छ । व्यक्तिबाट बनेको सङ्गठनलाई सक्षम र परिवर्तनशील बनाउन पहिले त व्यक्तिभित्रको विभेद अन्त्य हुन जरुरी छ । महासङ्घका नेताहरुले पनि महिला र पुरुष पत्रकारबीचको विभेदको अवस्थाको बारेमा अध्यन गरेर त्यस अनुरुपको नीति बनाउनुपर्ने देखिन्छ ।

महिला पत्रकारहरुलाई आफैमा सबल र सक्षम बनाउन तालिम अति आवश्यक पर्ने हुन्छ । महासङ्घ अन्तर्गत सञ्चालित हुने तालिममा अधिकतम महिलाको सहभागिता बढाउनुपर्ने हुन्छ । व्यावहारिकसँगै प्रयोगात्मक रुपका तालिम अहिलेको आवश्यकता भएकाले महिला पत्रकारहरुलाई विशेषत प्रयोगात्मक सीप तालिमको विकास गरिनुपर्छ ।

महिला पत्रकारलाई पत्रकारिता क्षेत्रबाट समान व्यवहार र अवसर प्रदान गर्न मुख्यत छाता सङ्गठन पत्रकार सहासङ्घले दूरदर्शी नीति बनाएर र त्यसको अक्षरस पालना गर्नुपर्छ । अब बोली र भाषणमा मात्र नभई व्यवहारमा महिला पत्रकारिताभित्रको विभेद अन्त्य गरिनुपर्छ । यसको सुरुवात आजैबाट थालौँ ।

सम्बन्धित समाचार