सनिवार, बिदाको दिन । तर पत्रकारीता पेशामा लागेकाहरुको अक्सर सार्वजनिक विदा हुदैन, अर्थात ब्यक्तिगत जीवन खासै हुन्न ।
०७२ बैसाख १२ गतेको सनिवारपनि अघिल्ला दिनहरु झै म रेडियो कार्यक्रम चलाउँदै थिएँ । बिहानको ११ बजेदेखि १२ बजेको कार्यक्रम ।
१२ बजेर ५६ मिनेट गएको थियो, मैले १ मिनेट भित्र कार्यक्रम समापन गरिसक्नु पर्ने थियो । समाचार सम्पादन कक्षबाट तयारी समाचार लिएर समचार बाचक बाबुराम बास्तोला स्टुडियो छिर्न मात्र बाँकी थियो । मनोरञ्जनात्मक कार्यक्रम भएकोले ११ बजेर ५५ मिनेट सम्म जाँदा पनि गित बजिरहेको थियो । प्राविधिक प्रमुख बिमला गुरुङले ‘फेडर डाउन’ गरेपछि बोल्न थाले ‘कार्यक्रमको निर्धारित समय सकिन लागेको छ …………’
यत्ति बोल्दा बोल्दै स्टुडियो भएको घर हल्लिन थालेको महसुस गरँे, टेवलमा राखिएको गिलासको पानी हेरेँ, पुरै छल्कीन थाल्यो । त्यो बेलासम्म ‘कन्ट्रोल रुम’बाट टकब्याक मार्फत ‘भुकम्प आयो’ भन्ने खबर हेडफोनमा आईसकेको थियो । सुरुमा त सम्झे, सामान्य भुकम्प हो, खासै असर नगर्ला । तर मेरो सोँचाई र बास्तविकता फरक हुन गयो । अझ ठुलो कम्पन आउन थाल्यो । स्टुडियो बाहिरका सहकर्मीहरु आत्तिसकेका थिए । मलाई लाग्यो, यसले क्षति पुराउनसक्छ, श्रोतालाई सचेत गराउनै पर्छ । झिकिसकेको हेडफोन पुनः लगाए, भुकम्पको सम्भावित घटनाबाट जानेजति बच्ने उपाय श्रोतालाई भने ।
स्टुडियोको टेवलमा रहेको माईक्रोफोन स्ट्याण्डसहित सरेर पर पुगिसकेको थियो, मेरो अगाडिको वालमा झुण्डाएको घडि त्यहि बेला झ¥यो, सातो उड्यो । नआत्तिने कुरै भएन तैपनि स्टुडियो भएको घर आरसिसि भएकोले डर भगाउने प्रयास गरें । प्राविधिक बिमला आत्तिसकेकी थिईन, संकेटबाट बाहिर बोलाएको बोलाएकै गरिन् । अरु स्टाफ साथीहरु कतिखेर बाहिरिए बाहिरिए, त्यो पल घरभित्र स्टेशन म्यानेजर गंगा विष्ट, प्राविधिक बिमला गुरुङ र म मात्र थियौं, पहिलो पटकको भुकम्प रेडियो भवनको दोश्रो तलामा नै कटायौँ ।
घडिको सुईले १२ पार गरिसकेको थियो । समय समचारको थियो । बाहिर बजारका मानिहरुको कोलाहल थियो । ठुलो धक्का महसुस भएकोले ठुलै क्षति भएको अनुमान ग¥यौँ । औपचारिक समचारलाई छाडेर भुकम्पको असरको बारेमा लाईभ अपडेटमा जाने निर्णय भयो । स्थानीय क्षेत्रमा बिपतको अवस्था बारे जानकारी लिन र दिन उद्देश्यले हेल्पलाईन नम्बर (०२९५६०९६०) छुटाउने निर्णय भयो ।
सहकर्मी बाबुराम बास्तोला स्टुडियो भित्र छिरे, बिमला गुरुङ प्रविधि संयोजनमा जुटिन्, गंगा विष्ट, म लगायतका सहकर्मीहरु बाहिर फिल्डमा गएर अपडेट गराउने भयौँे । सहकर्मी बाबुराम बास्तोलाले अपडेट सुरु गरे ‘केहि बेर अघि देशका विभिन्न भागमा भुकम्पको धक्का महसुस भएको छ, विभिन्न सञ्चार माध्ययमहरुका अनुसार गोरखा र सिन्धुपाल्चोक आसपास केन्द्र बनाएर करिब ७.८ रेक्टरको भकम्प आएको ………….. ’
कन्ट्रोल रुमबाट अनेकौ फोनबार्ताको प्रयास ग¥यौँ, कसैलाई फोन लगाउन कम्ती मेहेनत गर्नु परेको होईन । विभिन्न ठाउँका संबाददाताहरुसंग कुरा भयो । जिल्लामा भुकम्पको असर बारे बुझ्न दैवि प्रकोप उद्धार समितिका अध्यक्ष एवं प्रमुख जिल्ला अधिकारी गंगाबहादुर क्षेत्रीसंग प्रत्यक्ष कुरा भयो, तत्कालिन जिल्ला प्रहरी कार्यालय प्रमुख डिएसपी कमल थापासंग पनि कुरा गर्न भ्यायौँ । त्यस्तो ठुलो क्षतीको बिवरण नआएको जानकारी प्राप्त हुन्थ्यो । भोजपुरका तत्कालिन प्रमुख जिल्ला अधिकारी दिलकुमार तामाङसंग पनि कुरा भयो, एक जनाले ज्यान गुमाएको जानकारी प्रत्यक्ष प्रसारण ग¥यौ ।
नकुटाका अवस्थाको बारेमा पनि प्रहरी र स्थानीयसँग जानकारी बटुल्यौ र प्रसारण गर्यौ । हेल्पलाईन नम्बरबाट पनि क्षतिको जानकारी लिने काम भईरह्यो । मानविय क्षति कम, तर भौतिक संरचनामा थुप्रै क्षति भएको खबरहरु प्राप्त भईरह्यो । भोजपुरको सम्बाददाताहरुले जानकारी गराउँदै गए ………….दोभाने, खाटम्मा, चौकीडाडा लगायतका क्षेत्रमा थुप्रैको घरहरु चिरा परेको र भत्किएकोले घरभित्र बस्न नसक्ने अवस्थामा छ । काठ्माण्डौबाट सहकर्मी शंकर खनालसंग कुरा भयो, उहाँले भन्नुभयो ‘काठ्माण्डौ एक तरिकाले भन्ने हो भने ध्वस्त भईसकेको छ, जमिन चिराचिरा भएको छ, धराहरा धलेको छ, घरहरु लडेका छन्, सयौँ मानिसहरु मरेको आशङ्का गरिएको छ ……………’
मन नआत्तिने कुरै भएन, काठ्माण्डौका आफन्तलाई केहि गर्दा पनि फोन लाग्ने होईन । घर भत्कियो तर हामी सकुसल छौ भनेको सुन्न १३ गतेको बिहान नै कुर्नुप¥यो । त्यसपछि, स्टेशन मेनेजर गंगा विष्ट लगायत केहि सहकर्मीहरु कार्यालयबाट नै हेल्पलाईन नम्बरबाट जानकारी लिने र दिने काममा खटिए । मेरो संयोजकत्वमा सहकर्मीहरु रोदन बुढाथोकी र सुसिल काफ्ले लगायतका टोली बजार क्षेत्रको अनुगमनमा निस्क्यौँ । केहि घरहरु भत्किएका रहेछन्, केहि घरहरु चिरा परेका । त्यहि कुरा रेडियोबाट लाईभ अपडेट गरायौँ ।
दोश्रो दिन, बैशाख १३ गते पनि उसैगरि भुकम्प आयो । त्यो दिन त झन सवैले बाच्ने आस मारिसकेको भान हुन्थ्यो । जिल्ला दैविक प्रकोप उद्धार समितिले खुल्ला चौरमा मात्र बस्ने उर्दी नै जारि ग¥यो । आत्तिएका मानिसहरु घर छोडेर बाहिर निस्के, खाँदवारीका खुल्ला क्षेत्रहरुमा प्रहरी र स्थानिय युवाहरुले पाल टाङ्ने काम गरे । बजारमा हल्ला थियो, अव झन ठुलो भुकम्प आउँदैछ । हामी, लाईभ अपडेटमा नै जुटिरहन्थ्यौँ । हल्लाको पछि नलाग्न पटक पटक अनुरोध ग¥यौँ, जुनसुकै बेला भुकम्प आउन सक्ने भएकोले सुरक्षीत रहनुपर्ने र भुकम्प आउँदा बच्ने उपायहरु पटक पटक जानकारी गराईरह्यौ ।
१३ गते बेलुकी प्राय सवैले बाहिरै रात कटाए, हामी रेडियो टिम पनि बाहिरै बस्यौँ । हामी आफु सुरक्षीत छौँ भन्ने लाग्थ्यो । तर बिडम्बना हामी बसेको घर चर्किएछ । घरको भित्ता पनि चिरा परेको रहेछ, तेश्रो दिन मात्र थाहा भयो, अव रेडियो बसेको घरधनीले तुरुन्त रेडियो हटाउनुपर्ने दवाव दियो । रेडियोको टावर घरमाथी भएकोले थप जोखिममा रहेको घरधनीले दावी गरे । अन्तत रेडियोको टावर हटाउनु प¥यो । हाल सो रेडियो जिल्ला अस्पताल अगाडी सरेको छ ।
प्रतिक्रिया