सङ्खुवासभा, भदौ १३ गते । सिलिचोङ गाउँपालिका ३ ताम्कुका परमबहादुर कुलुङ ७ बर्ष अघिसम्म बाह्रै महिना भेडी गोठमा बस्नु हुन्थ्यो । दुई सय हाराहारीको संख्यामा रहेको उहाँको भेडाले खर्क ढाक्थ्यो । हिउँदको समयमा उहाँले भेडी गोठ अउल (बेँशी) झार्नुहुन्थ्यो त बर्षातको समयमा लेक तिर । केहि बर्षदेखि यता न उहाँसँग भेडाहरु छन्, न त भेडी गोठ नै ।

उहाँ जस्तै अन्य गाउँहरु बाला, ताम्कु, शिसुवाखोला, माङ्तेवा, याफु लगायतका विभिन्न गाउँका मानिसहरुले पनि भेडाका बथानले लेक बेँशीका भेडा खर्कहरु ढाक्थे । तर पछिल्लो समय भने पहिलेका भेडी गोठ र खर्क प्राय खाली छन् । पछिल्लो समय त्यस क्षेत्रका मानिसहरुले भेडा पाल्नै छाडेपछि भेडा खर्कहरु रित्तो भएका हुन् । भेडा पालनबाट राम्रो आमदानी भएपनि जनशक्ति (गोठालो) अभावका कारण भेडा पाल्न छोडिएको सिलिचोङ गाउँपालिका १ शिसुवाखोला, गोगनेका भुपाल कुलुङले बताउनुभयो । प्रविधिको तिव्र विकाससँगै सोको उपयोग गर्दै सरल ढंगबाट जीवनयापन गर्न मानिसहरु सहरमुखी बन्दै गएकोले भेडा पालनमा जनशक्तीको अभाव रहेको उहाँको भनाई छ ।

आफ्नो उमेर र तागत हुँदा सङ्खुवाखोला शिर क्षेत्रमा एक्लै पनि झण्डै दुई सय भेडाको गोठालो बसेको स्मरण गर्दै आफु बढो भएकै कारण आफुले पालेको भेडाहरु पनि सकिएको सिलिचोङ ३ का परमबहादुर कुलुङले दावी गर्नु भयो । ‘हाम्रो बाबु बाजेको पालामा छोराहरुले गोठमा बस्न पालो दिन्थे र भेडा पालनले निरन्तरता पाउथ्यो’ कुलुङले भन्नुभयो ‘आफ्नो छोराहरु चाहिँ कोहि नोकरी गर्ने, कोहि सहर बस्ने अनि कस्ले हेर्छ र भडी गोठ ।’ आफ्नो तागत सकिदै आएपछि भेडाको संख्या पनि घट्ने क्रम बढेपछि लेकको गोठ तिर लग्नै छोडेको र हाल एउटै पनि भेडा नभएको उहाँले बताउनुभयो ।

आफ्ना आधा जीवन भेडी गोठमा विताउनुभएको सिलिचोङ २ बालाका लाखमान राईको पनि हाल एउटै भेडा छैन । उहाँले पनि भेडा पालन नयाँ पुस्तालाई हस्तान्तरण गर्न नसकेकोले भेडा पाल्न छोड्नु परेको बताउनुभयो । पहिले एउटै गाउँमा सात देखि एघार बथान भेडा हुने गरेकोमा हाल एकै बथान पनि नभएको उहाँले बताउनुभयो । ‘त्यो बेला त भेडा टन्नै थिए, घिउ प्रशस्त हुन्थ्यो, अहिले भेडाको घिउ औषधीको लागि पनि भेटिन्न’ राईले भन्नुभयो । आगोले पोलेको ठाउँमा लगाएर भेडाको घिउलाई औषधीको रुपमा प्रयोग गर्दै आएका छन् ।

हाल सिलिचोङ गाउँपालिका ३ का तुलाबहादुर कुलुङ, टेकबहादुर कुलुङ र मोतिबहादुर कुलुङले संयुक्त रुपमा भेडा पालन गरिरहेपनि निक्कै चुनौती पुर्ण रहेको बताएका छन् । राम्रो पारिश्रमिक दिए पनि भेडी गोठमा बस्ने गोठालो पाउन गाह्रो भएको तुलाबहादुर कुलुङले बताउनुभयो । चार बर्ष अघि सय ओटा भेडा खरिद गरि सुरु गरेको भेडा पालनबाट सोँचे जति आमदानी भने लिन नसकेको उहाँले बताउनुभयो । भेडा पालनलाई ब्यावस्थीत गर्न सकेको अवस्थामा र राम्रो भेडा गोठालो पाए भेडा पालन आय आर्जनको राम्रो श्रोत हुने कुरामा भने दुई मत नहुँने अर्का भेडा पालक टेकबहादुर कुलुङले बताउनुभयो । तर भेडा पालन चुनौती पुर्ण भएकै कारण संकटमा पर्दै गएको उहाँको तर्क छ । राम्रो पारिश्रमिक दिएर गोठालो राख्न सके उनीहरु आकर्षित भएर ब्यवसायिक भेडा पालन गर्न सकिने टेकबहादुर कुलुङको दावी छ । जसको लागि स्थानीय तहहरुले पनि लगानी गर्नु पर्ने उहाँले बताउनुभयो ।

भेडा पालनलाई ब्यावसायीक बनाउन सके अल्लो उत्पादनमा पनि टेवा पुग्ने कुलुङको भनाई छ । भेडि गोठ राखेको खर्क र खर्क वरीपरि राम्रो अल्लो सिस्नु फष्टाउने गरेको उहाँले बताउनुभयो ।

गोरखापत्रबाट