२०५८ साल दिउँसो २ बजेको थियो । म आफ्नै गतिमा धरानको घण्टाघरबाट उकालो लाग्दै थिएँ । बाटामा एकजना नेकपा माओवादीका कार्यकर्तासँग भेट भयो । हात मिलाएर बाटैमा उभिएर मैले उनलाई सोधेँ– ‘के छ कमरेड तपाईंको खबर रु’ उनले वडो गर्वसाथ मलाई भनेका थिए– ‘हाम्रो खबर के मैले भनिरहनुपर्छ र रु अहिले हाम्रो बारेमा यो देशको माटोले बोलिरहेको छ । हावाले भनेको छ । पहाड, तराई, नदीनाला सबैले हाम्रो खबर भनेका छैनन् र रु मैले के भन्नुपर्छ रु तर पनि म यति चाहिँ तपार्इंलाई भनिदिन्छु– अब हामीले छिट्टै यो देशमा क्रान्ति पूरा गर्छौं । हाम्रो पार्टीका नेता यो देशको राष्ट्रपति बन्नुहुने छ । तपाईंहरू पनि अब आउनुहोस् । अब तपाईंहरूलाई जनताले छाडिसके ।’ । मैले त्यहाँ धेरै प्रतिवाद गर्न चाहिनँ । उनीहरूसँग प्रतिवाद गरिसक्नु पनि थिएन । उनीहरूले धेरै ठाउँमा तर्कको प्रतिवाद गर्दा बन्दुक देखाउने गर्थे । त्यसैले मैले ठीकै छ कमरेड, तपाईंहरूले जित्नु भो भने एउटा कम्युनिष्ट पार्टीले जित्यो । हामी पनि खुशी हुनेछौँ अनि तपाईंहरूले जिते पनि यो देशमा काम गरिखान पाइन्छ होला नि, के भो र भनेर छुट्टियौँ । त्यो बेला साँच्ची नै ढुङ्गो, माटो, हावा, पानी सबै माओवादी थिए ।

कति ठूलो त्याग थियो ! धेरै युवा तँछाडमछाड गर्दै क्रान्तिका लागि जनसेनामा भर्ती हुन थाले । धेरै किशोरहरू आफ्नो पढाइ छाडेर जनमिलिसियामा भर्ना हुन आए । कतिले छँदाखाँदाको जागिर छाडेर आए । उनीहरूले एउटा सपना बोकेका थिए । त्यो बेला पढाइ भनेनन्, आमाबुबा भनेनन् । जम्माजम्मी थियो– नेपाली क्रान्ति । मानौँ, उनीहरू त्यसकै लागि जन्मिएका थिए । हामीलाई पनि त्यसले लोभ्याएको थियो । त्यो बेलाका समाचार आज माओवादी सेनाले फलानु प्रहरी चौकी हान्यो अरे । आज सैनिक ब्यारेकमा आक्रमण भयो । सेना पछि हट्न बाध्य भयो । आज २०० प्रहरी अपहरण, आज ८० जना प्रहरी अपहरण, आज ३० प्रहरीको एउटै चिहान भयो ।

यस्ता समाचारले साँच्ची नै अब त नेपाली क्रान्ति पूरा हुने नै भयो भन्ने थियो । कतिसम्म भयो भने प्रत्येकका आमा, दिदी, बहिनीले अब क्रान्तिका लागि भनेर आफुले लगाएका नाकको फुली, कानका ढुङ्ग्री, गलाको तिलहरी, शिरको शिरबन्दी, हातका चुरा र औँठी क्रान्तिका नाममा दिए । जनमुक्ति सेनालाई आउँदा घरको चामलले नपुगे गाउँभरिबाट चामल भेला गरे । खोरको खसीले नपुगे वल्ला घर, पल्ला घरका खसीले पनि नपुगे राँगा काटेर खान दिए । ओहो कत्रो ठूलो विश्वास थियो सामान्य जनतामा १ क्रान्तिका लागि भनेर के दिएनन् १ बलिदान पनि यस्तो गरी भयो । एउटा घरका १०–१२ जना सदस्यमध्ये साना बालबालिकाबाहेक सबै स्वाहा भएका छन् ।

त्यस बेला साँच्ची नै त्यो क्रान्तिको सपना विपनामा परिणत हँुदै छ । साँच्चीकै यो बलिदानले मुलुकलाई मुक्त गर्दै छ । हाम्रो गौरव, हाम्रो राष्ट्रियता, हाम्रा महान् नेताको अगुवाइमा जनमुक्ति सेनाले एकपछि अर्को विजय हासिल गर्दै छ भन्ने लागेको थियो । यो बेलामा माओवादी जनसेनामा नलाग्नेले भोलि पछुताउनुपर्छ । भोलि म पनि नेपाली क्रान्तिका लागि लाग्छु भन्न पाइँदैन । अहिले नै लाग्नुपर्छ भनेर १२–१३ वर्षे केटाकेटीदेखि ६५–७० वर्षका बूढाबूढीसमेत नेपाली क्रान्तिका लागि लागेका थिए । दाहिनेतिर फर्कियो जनयुद्ध, देब्रेतिर फर्कियो जनयुद्ध । अगाडि जनयुद्ध, पछाडि जनयुद्ध । कतिसम्म भने आकाशबाट पनि जनयुद्ध नै वर्षदै थियो । जनयुद्धको नेतृत्व लिबाङबाट हुँदैछ । (उनीहरूकै भनाइमा) त्यहाँ खुनी राज्यका सेना र बमवर्षक विमान गए जनयुद्धले त्यसलाइ खसालिदिने छ भन्दै गरिएको प्रचारले परिवर्तनको सपना देखेका जनता प्रत्येक दिन जनयुद्धले सफलता पाउँदै छ भन्ने विश्वासले दीपावली गर्ने तयारीमा थिए । उनीहरूका भनाइमा दिनैपिच्छे सरकारी भाडाका टट्टुहरूलाई प्रत्येक दिन लालसेनाले मृत्युको घाट उतार्दैछन् । अनि आज हाम्रा होनहार वीर योद्धाले वीरगति प्राप्त गरेका छन् । यसो भनिरहँदा जनयुद्धका नाममा मारिएका जनतालाई सुराकी, पुलिसका एजेन्ट, गद्दारको प्रचार गरेको, यस्तै क्रान्तिमा लागेका युवायुवतीका कसैको हात चुडिँदा, शरीरभरि बन्दुकका गोली बोकेर क्रान्तिका लागि भन्दै त्यतिकै उत्साहका साथ लागेकाहरूले त्यस बेला जस्तोसुकै पीडा भए पनि त्यसलाई सहेर क्रान्तिको वेदीमा होमिएका थिए ।

ती किशोर–किशोरी, युवायुवती कसैलाई पनि देश र जनताका अगाडि आफ्नो भन्ने केही थिएन । हाँस्तै–हाँस्तै मृत्युसँग खेलिरहेका थिए । त्यो जनयुद्धले शान्ति प्रक्रियाको बाटो समायो । तर पनि नेताहरूले राष्ट्रियताका लागि भन्दै नेपाली तन्नेरीहरूलाई कहिले कालापानीमा खुकुरी बोकेर भारतको विरोधमा उकास्तै लगे, कहिले दक्षिणको सिमानामा । अहा कति राष्ट्रवादी महान् नेताहरू । नेता हुनु त यस्ता । अनि कहिले सुरुङ–युद्ध लड्न तयार भए । जनसेनालाई आत्मविश्वास थियो– हामी देशभित्र मात्र होइन, विस्तारवादीसँग पनि युद्ध लड्न सक्छौँ । ती जनसेना प्रत्येक बिहान हतियार बोकेर पढ्दा, खेल्दा छोरा आउँछ कि भनेर प्रत्येक साँझमा बाटो कुरेर बसेकी बूढी भएकी बिरामी आमालाई बिर्सिए । जन्मिएको २० दिन भएको छोरालाई छोडेर हिँडेको बाबु छोराको भन्दा देश र जनताको माया धेरै ठानेर बसेको योद्धा, युद्धका लागि भनेर आफ्नी प्रेमिकालाई जनसेनामा भर्ती गरेको, तिनै प्रेमिका आफ्नै अगाडि गोली लागेर ढल्दा पनि निरास नभएको योद्धा । त्यस्तै आफ्नै जीवनसाथी मारिँदा पनि निरास नबनेकी किशोरी ।

त्यो बेलाका समाचार आज माओवादी सेनाले फलानु प्रहरी चौकी हान्यो अरे । आज सैनिक ब्यारेकमा आक्रमण भयो । सेना पछि हट्न बाध्य भयो । आज २०० प्रहरी अपहरण, आज ८० जना प्रहरी अपहरण, आज ३० प्रहरीको एउटै चिहान भयो ।

हाम्रो महान् जनयुद्ध भनेर बन्दुक काँधमा बोकेर जीवनसाथीको लाशलाई अन्तिम विदाइ गर्दै थिए । ती योद्धाले युद्धलाई जनआन्दोलनको बाटो पनि अख्तियार गर्दै शान्ति प्रक्रियामा सामेल भएर संसदीय मोर्चालाई उपयोग गर्दै दुवैतिरबाट वर्गशत्रुको विरोधमा जाइलाग्ने कार्यनीति लिनुपर्ने निर्णय गरे । शान्ति प्रक्रियामा आएपछि सरकारमा सामेल भएर हिजोको जनसेनालाई अस्थायी शिविरमा राखेर त्यहाँ पनि नेताहरू गए । अब हामी नेपाली सेनामा सामेल हुन्छौँ र त्यहाँबाट सत्ता कब्जा गर्न लाग्ने छौँ । एकातिर हामी सरकारभित्र पसेर त्यहाँबाट लड्छौँ र अर्कोतिर शिविरमा रहेका हाम्रा सेनाले त्यहीँ आक्रमण गर्छ भन्दै त्यहाँ बन्दी जस्तो जीवन बिताउँदै गरेका युवायुवतीलाई सपना बाँड्दै गर्दा खुशीले गदगद भएका ती युवायुवती जस्तै पीडा भए पनि मुक्तिको सपनामा रमाउँदै थिए ।

पहिलो चुनावमा सबैभन्दा ठूलो भएको आफ्नो पार्टी र त्यसका अध्यक्ष प्रधानमन्त्री भएपछि उनीहरूकै शब्दमा, अब कुन साँझमा खुनी सेना विरोधमा जाइलाग्ने र सेनामा पनि क्रान्तिको पक्षमा विद्रोह गर्न हिजो प्रतिक्रियावादीको पक्षमा उभिएका सेनाहरू धेरैलाई जनताको पक्षमा विद्रोह गर्न तयार बनाउने काम हुँदै छ र ती सेनाले त्यहाँबाट विद्रोह गरेर जनमुक्ति सेनामा सामेल भई सत्ताकब्जा गर्ने काममा लाग्ने छौँ भन्दै त्यस बेला शिविरमा रहेका जनमुक्ति सेनालाई दिइएको प्रशिक्षणअनुसार अब जनमुक्ति सेना र विद्रोही सेनाको सहकार्यबाट सत्ताकब्जा गरेर आफ्ना अध्यक्षलाई राष्ट्रपति घोषणा गर्न भनेर तम्तयार बसेका ती योद्धाहरू पहिलोपटक त्यस दिन निरास भए, जुन दिन आफ्ना नेताले आफ्नै कुबुद्धिका कारण प्रधानमन्त्रीबाट राजीनामा दिए । तर पछि आफ्ले विदेशी प्रभुका अगाडि घुँडा नटेकेका कारण आफूविरुद्ध षड्यन्त्र भएको र नयाँ बनेको सरकारको रिमोट दिल्लीमा छ । अब हामी राष्ट्रियताका लागि लड्ने छौँ । हामी यो सरकारको विरोधमा भन्दा पनि यसका मालिकको विरोधमा लाग्ने छौँ । राष्ट्रियता र सार्वभौमिकताका लागि हामीले लड्नुपर्छ भन्दै क्रान्तिका लागि सबै कुरा दिएका थिए जनमुक्ति सेनाहरूलाई फेरि एकपटक नक्कली कुराले ढाँट्न सफल भएका थिए ।

त्यसपछि बिस्तारै शिविरमा बस्न बाध्य बनाइएका युवायुवती र किशोर–किशोरीलाई नेपाली सेनामा सामेल गराउने भनेर प्रत्येक दिन अभिव्यक्ति दिन नथाक्ने ती नेताहरूबाट अलिक मन भाँचिएका ती युवायुवती, हिजो मात्रै आफ्ना भएभरका सबै थोक क्रान्तिका नाममा सुम्पिएका ती गाउँले जनता अनि एकपटक विभिन्न व्यक्तिका घर–खेत र सार्वजनिक ठाउँ कब्जा गरेर राखिएका वाईसीएलहरू त्यस बेला अलिक निराश भएका थिए । जुन बेलामा आफ्नै नेता प्रधानमन्त्री भएका बेला ती सार्वजनिक ठाउँ फिर्ता गर्दै थिए । वाईसीएलका युवायुवती आफूले छाडेर गएको, बाबुआमा मारिएर विनास्याहार खण्डर बनेको त्यही घरमा फर्किए । अनि बिस्तारै आफ्ना कलम–कापी खोसेर बन्दुक थमाइदिने ती नेताहरूले आफ्लाई चिन्न छाडेपछि मन भाँचिन थाल्यो । शिविरमा रहेका लडाकूहरूलाई कलम–कापी खोसेर बन्दुक थमाइदिएका नेताले नै अयोग्यको बिल्ला भिराइदिने काममा सहयोग गरेर ती किशोर–किशोरीलाई अयोग्य घोषित गराइदिए । त्यति त थियो–थियो । अब त यो बाटो बेठीक छ । अब यो बाटो लाग्नु हुँदैन । अब यसको काम छैन भन्दै सबैलाई अलपत्र पारेर हिँडे । त्यस बेला ती किशोर–किशोरीको मन के भएको होला ?

हिजो साँच्चीकै सुप्रिम कमाण्डर भएको उसको एक आदेशले हजारौँ युवायुवती जीवनको पर्वाह नगरी मृत्युसँग खेल्दै सेनाको ब्यारेक हान्न पुग्थे, प्रहरी चौकी खरानी पार्ने उद्देश्यका साथ जान्थे । अनि राष्ट्रियताका लागि सिमानामा हाम्रो जङ्गेपिल्लर सारियो भन्दै राष्ट्रिय झण्डा गाड्न त्यहीँ पुग्थे । आज तिनै नेता उही विदेशको इशारामा प्रत्येक साँझ–बिहान उसकै चाकरीमा मुलुकको सार्वभौमिकता र अखण्डतालाई आफ्नै हातले मुलुकलाई अनेक चिरा पार्ने काममा लागेका छन् । अहिले त्यही विदेशको सहयोगमा आफ्नै सरकारलाई गिराएर उसैको आशीर्वादमा देशका प्रमुख भएका छन् । अनि सपथ ग्रहण नै नभई मलाई अब प्रभुको आशीर्वाद चाहिएको छ, आशीर्वाद पाऊँ भन्दै आशीर्वाद थाप्न विशेष दूत पठाइरहँदा यति बेला देशमा चुनाव घोषणा गरौँ कि नगरौँ ? चुनाव घोषणा नगर्ने हो भने अब मैले यो सरकार थाम्न गाह्रो हुन्छ भन्दै अर्को दूत पठाउँदा चुनाव घोषणामा बल गर भन्ने आदेश पाएपछि चुनावको घोषणा गरिरहँदा साँच्ची नै यो सबै देखेपछि अहिले मुलुकको बर्बादीको कारण र नेपाली जनतालाई कहिले क्षेत्रका नाममा, कहिले जातिका नाममा लडाएर आफू चाहिँ सत्तामा विराजमान भएको देख्ता अनि प्रत्येक दिन राष्ट्रिय सम्पत्तिमा मोज गर्दै भोकानाङ्गा र खाली खुट्टा हिँडेका नागरिकका अगाडि हेलिकप्टरमा पुगेर फेरि पनि जनतालाई यो गर्छु र त्यो गर्छु भन्न नछाडेपछि हिजो देश र जनताका लागि जीवन दिने र आफू त्यसको सच्चा नेता भएको विश्वास दिलाए ।

हजारौँ युवायुवती युद्धको बिगुल बजाएर युद्धमा गएका थिए । त्यस बेला घरबार गुमेको, हातखुट्टा भाँचिएको, कतिपय जीउभरि गोलीका छर्रा बोकेर, कतिपय मनस्थिति बिग्रिएर, कतिपयको दिमागको नशा फुटेर बसेको घाउमा औषधि गर्न नपाएर बसेका छन् । ती योद्धाहरू हिजो क्रान्तिका कमाण्डर थिए । आज हेलिकप्टरको हावाले उडाउलाजस्तो भएर आउँदा र आफूलाई नेताले नचिनेपछि हिजो राष्ट्रवादी, स्वाभिमानी भनिएको मानिस आज विदेशको वैशाखी टेकेर साँझ–बिहान तिनै विदेशीको इशारामा देशको सार्वभौमिकता र स्वाभिमानलाई उनीहरूकै हातमा सुम्पिएर केही समयको कुर्सीका लागि लम्पसार परेको देख्ता आज ती मनहरू कति कुँडिएका होलान्, कति भाँचिएका होलान् । हिजो देश र जनताको पिरवर्तनका लागि भनेर सबै थोक गुमाएकाहरूको मन आज कति धेरै रोएको होला ? स्वाभिमानी नेपालीको त्यो शिर विदेशिको इशारामा नाच्नु पर्दा कति आत्मग्लानिले पुरेको होला । यति बेला त्यो अवस्थालाई कसले देखेको होला ।

– ब्लाष्ट खबरबाट