कुलुङहरुको उद्गम थलो सोलुखुम्बुको छेस्काममा २०४५ सालमा पहिलो पटक एसएलसि पास गरेर गाँउभरी चर्चा पाउने दुई ठिटाहरुमध्ये एक थिए भलाकाजी कुलुङ । त्यसपछि उनलाई गाँउमै मास्टरी पेशाको अफर आयो । उनी भने अध्ययनलाई थप निरन्तरता दिन चाहन्थे । तर आमा बितिसकेका घरको जेठो छोरोलाई आर्थिक अवस्थाले सजिलो भने थिएन । जसोतसो ट्रेकिङमा भारी बोकेर कलेजको भर्ना शूल्क जोहो गरी उनी काठमाडौं हानिए । तर कहाँ पढ्ने, के पढ्ने केही थाँहा थिएन । उबेला काठमाडौंमा एकदुई जना मात्र उनले चिनेका गाँउलेहरु थिए तर उनीहरुलाई कलेजबारे केही थाँहा थिएन । भौतारिदै गर्दा काठमाडौं पुगेको तीन महिनामा उनले शंकरदेव कलेज देख्नुभयो र जोइन गर्नुभयो । भौतारिदै भेटेको क्याम्पस परेछ, कर्मश क्याम्पस अनि स्वभाविक हिसाबले उहाँको पढाई कर्मश विषयमा अगाडी बढ्यौ ।

२०४८ देखि २०५८ सम्म त्यस क्षेत्रमा ‘द माउण्टेन्ट इन्ट्च्यिुट’ नामक अमेरिकी दातृसंस्थाको नेतृत्वमा करिब एक दर्जन विदेशी दाताहरुको सहयोगले ‘मकालु बरुण राष्ट्रिय निकुञ्ज परियोजना’ सञ्चालन हुँदा उहाँले वित्त सहायकको रुपमा काम गर्ने अवसर पाउनुभयो । त्यही अवधीमै उहाँले ब्यवस्थापनमा स्नातक पनि गर्नुभयो र पछि त्यही अन्र्तराष्ट्रिय दातृसंस्थामा वित्तिय व्यवस्थापकको रुपमा प्रमोसन पनि पाउनुभयो । त्यही जागिरको क्रममा गाँउमा रहँदा उहाँले संस्थापक अध्यक्ष भएर ‘पहाडी विकास तथा संरक्षण समूह नेपाल’ नामक संस्था खोल्नुभयो । उक्त संस्थाले त्यस क्षेत्रमा झोलुगे पूल, सामुदायिक भवन, खानेपानी आयोजना, पर्यटन पदमार्ग निर्माण, हिमताल संरक्षण शसक्तीकरण तर्फ महिला समूह गठन गरेर पौढ कक्षा सञ्चालन, बचत तथा ऋण परिचालन, कृषि समूह गठन, गरिबी निवारण कार्यक्रम सञ्चालन लगायतका कार्यहरु गर्दै आइरहेको छ । उक्त संस्थामा हाल पनि उहाँ अध्यक्षकै रुपमा कार्यरत हुनुहुन्छ ।

२०५८ सालमा उक्त संस्थाले मकालु बरुण परियोजना सरकारलाई हस्तान्तरण गरेर सोलुखुम्बुबाट कार्यक्षेत्र पनि अरु जिल्लातिर सा¥यौ । त्यसपछि उहाँको जागिर पनि संस्थाको मुख्य कार्यालय काठमाडौंमा स¥र्यौ । समदायसंग गाँउमा बसेर समुदायकै समस्यामा सहयोग गर्ने बानी परिसकेको उहाँलाई काठमाडौंको लोभलाग्दो तलब सुविधाले मात्र सन्तुष्टी दिन सकेन । त्यसपछि मासिक ७० हजार भन्दा बढीको तलब सुविधा छोडेर उहाँले २००६ मा अरु साथीहरुसंग ‘हिमालयन नेचुरल फाइबर फाउण्डेसन’ गठन गर्नुभयो । त्यसपछि संखुवासभा र सोलुखुम्बुको कुलुङ बाहुल्य क्षेत्रमा अल्लोबाट जिविकोपार्जनको कार्यक्रम सञ्चालन गर्दै आउनुभएको छ ।

काठमाडौं बस्दा उहाँ कुलुङ जातिको जातीय पहिचानको लागी निरन्तर लाग्नु भयो । २०६१ सालदेखि करिब १० वर्षसम्म उहाँले नेपाल किरात कुलुङ भाषा संस्कृति उत्थान संघको केन्द्रिय कोषाध्यक्ष भएर काम गर्नुभयो भने २०७३ सालदेखि यता उहाँ केन्द्रिय उपाध्यक्ष समेत हुनुहुन्छ । व्यक्तीगत र सामाजिक दुवै क्षेत्रमा सफल यी सामाजिक अभियान्ताले अन्तमा समाज सेवाको लागी राजनीतिक पाइला चाल्नु भएको छ । हाल उहाँ नेपाली काँग्रेसबाट महाकुलुङ गाँउपालिका अध्यक्षको लागी चुनावी दौडाहामा हुनुहुन्छ । लामोसमय गैरसरकारी संस्थामा कार्यरत उहाँको चुनावी घोषणापत्र पनि महाकुलुङका अरु उम्मेद्वारहरु भन्दा फरक किसिमका छन् । उहाँले आफुले गर्ने विकासका कार्यहरु र उक्त कार्य गर्ने रणनीति पत्र मतदाताहरु समक्ष प्रस्तुत गरेका छन् ।

उहाँले सार्बजानिक गर्नुभएको घोषणापत्र अनुसार उहाँको पहिलो प्राथमिकता भौतिक विकासतर्फ कृषि र सडक हुनेछ भने प्रशासनिक सुधारतर्फ शुसासन हुनेछ । उहाँको बुझाईमा महाकुलुङसम्म सडक आईपुग्न लाग्दा पनि कृषकहरुले धमाधम नगदेबाली लगाउन ढिलो गरिरहेका छन् । भविष्यमा नगदेबाली लगाएर सडक यातायातको सुविधाको उपयोग गर्न चाहने कृषकहरुलाई उनीहरुले मागेको जातको बिरुवाहरु मागेको जति दिने प्रतिवद्वता उहाँले व्यक्त गर्नुभएको छ । त्यस्ता बिरुवाको लागी महाकुलुङभरी आवश्यकता अनुसार ९ देखि ११ स्थानमा नर्सरी केन्द्रहरु स्थापना गरिने कुरा उहाँको प्रतिवद्वतापत्रमा उल्लेख गरिएको छ । यसरी बिरुवा उत्पादन हुदै गर्दा महाकुलुङका हरेक वडासम्म सडक पु¥याएर कृषकहरुको उत्पादन शहरमा बेच्ने सपना उहाँले देख्नुभएको छ । बैदेशिक रोजगारीमा गएका महाकुलुङका युवाहरुले यातायात क्षेत्रमा लगानी गर्नेछन् भन्ने मान्यतामा स्थानीय उत्पादन बोक्ने गाडी समेत स्थानीयकै हुने उहाँको प्रतिवद्वतापत्रमा उल्लेख गरिएको छ । सडक यातायातको लागी गुदेलक्षेत्रमा एउटा र बुङ छेस्काम क्षेत्रमा अर्को एउटा गरी दुईवटा डोजर परिचालन गर्ने प्रतिबद्वता उहाँको घोषणापत्रमा छन् ।

प्रशासन सुधारतर्फ पहिलो प्राथमिकतामा राखिएको शुसासन अन्र्तगत उहाँले बिजयी हुनेबित्तिकै र कार्यकाल सकिएपछि आफु र आफ्नो टिमले आफुहरुको सम्पत्ति सार्बजानिक गर्ने प्रतिबद्वता ब्यक्त गर्नुभएको छ । त्यस्तै उहाँले कार्यकालभरी कुनै पनि उपभोक्ता समितिहरुमा बसेर बजेट परिचालन नगरिने प्रतिबद्वता पनि ब्यक्त गर्नुभएको छ । जनताको काम छिटोछरिटो बनाउन समाजिक सञ्जालमार्फत गाँउपालिकाको बडापत्र सबैको मोबाईल मोबाईलमा पु¥याउने पनि उल्लेख गरिएको छ भने प्राप्त राजस्वको विवरण प्रत्येक छ महिनामा साविकका २५ वटा वडाहरुको सुचनापाटीमा टाँस्ने समेत उल्लेख गरिएको छ ।

घोषणापत्रको दोस्रो प्राथमिकतामा पर्यटन विकास परेको छ । बुङ र छेस्कामसम्म सडक पिच भएपछि सेतीपोखरी उपत्यका र इङ्खु उपत्यकाभित्रका मेरा, बरुञ्जे, चाम्लाङ लगायतका हिमालहरु चढ्न जाने हालका पदमार्गहरु परिवर्तन भएर महाकुलुङ हुदै जाने उहाँको बुझाई छ । सडक यातायातले ल्याउने उक्त अवसरलाई अधिकतम् उपयोग गर्न मुद्धिदेखि सेतीपोखरीसम्मको निर्माणाधीन पर्यटन पदमार्ग, बुङदेखि खिराउले छाराखर हुदै कोठेजाने पर्यटन पदमार्ग र गुदेलबाट मार्मेकु केन्पा हुदै खोङमाडिङमा पर्यटन पदमार्गहरु निर्माण गर्ने उहाँको प्रतिवद्धतापत्रमा उल्लेख गरिएको छ । निर्माणपछि उक्त पदमार्गहरु समेतिएको गाईड बुक तथा नक्सा प्रकाशन गर्न राष्ट्रिय स्तरको कन्सल्टेन्सी एजेन्ट नियुक्ती गर्ने उल्लेख गरिएको छ । त्यस्तै गुदेलमा निर्माणाधीन महाकुलुङ हवाईमैदान निर्माणको तिब्र गतिमा पहल गरिने पनि उल्लेख गरिएको छ ।

प्रशासन सुधारतर्फ पहिलो प्राथमिकतामा राखिएको शुसासन अन्र्तगत उहाँले बिजयी हुनेबित्तिकै र कार्यकाल सकिएपछि आफु र आफ्नो टिमले आफुहरुको सम्पत्ति सार्बजानिक गर्ने प्रतिबद्वता ब्यक्त गर्नुभएको छ । त्यस्तै उहाँले कार्यकालभरी कुनै पनि उपभोक्ता समितिहरुमा बसेर बजेट परिचालन नगरिने प्रतिबद्वता पनि ब्यक्त गर्नुभएको छ ।

तेस्रो प्राथमिकतामा राखिएको घरघरमा खानेपानी र बिजुली अन्र्तगत उहाँले सम्भव भएका मुहानहरुबाट संकलन केन्द्र बनाउदै हरेक टोल टोलमा खानेपानी ट्याङ्की निर्माण गर्ने र उक्त ट्याङकीबाट उपभोक्ता आफैले पाईप किनेर घरघरमा खानेपानी लाने कल्पना गरिएको छ । उक्त खानेपानीको दैनिक रेखदेख गर्न अधिकारसम्पन्न खानेपानी उपभोक्ता समिति गठन गरिने कुरा उल्लेख गरिएको छ । हाल बिजुली नपुगेका केही कुना कुनाका गाँउहरुमा नयाँ साना जलविद्युत आयोजना संचालन गरेर भए पनि हरेक घरमा बिजुली पु¥याउने प्रतिवद्वता ब्यक्त गरिएको छ ।

चौथो प्राथमिकतामा उर्जा परेको छ । उहाँको बुझाईमा सडक विकाससंगै उर्जा क्षेत्रको ढोका खुल्नेछ । त्यसको लागी गाँउपालिकाले समेत सम्भाब्यता अध्ययान गरेर भरपर्दो निर्माण कम्पनीहरुमार्फत जलविद्युत अयोजना निर्माण गर्दै जाने उल्लेख गरिएको छ । यसले स्थानीयको जलविद्युत क्षेत्रमा लगानीको ठुलो अवसर आउने हुँदा बैदेशिक रोजगारीमा रहेका युवाहरुले लगानीको अवसर पाउने विश्वास उहाँले राख्नुभएको छ ।
यसबाहेक बुदागत रुपमा उहाँको प्रतिबद्वतापत्रमा शिक्षा, स्वास्थ्य, सुचना तथा संञ्चार, साँस्कृतिक सम्पदाको संरक्षण, सशक्तीकरण र रोजगारी, वन तथा वातावरण, बिपत ब्यवस्थापन लयायत छन् । राजनीतिमार्फत कुलुङ थातथलोको काँचुली फेर्न तम्सेका यी युवा पनि विवादमुक्त भने हुन सकिरहेको छैन । टिकट वितरणको क्रममा आफुहरुले पार्टीमा बढी योगदान गरे पनि टिकट उहाँलाई दिईएको भन्दै अर्को नेता सुर्य कुलुङको पक्षले पार्टीले आफुलाई अन्यायमा गरेको बताइरहेका छन् ।

त्यस्तै कतिपय राजनीतिक दलका विपक्षी नेताहरुले भने उहाँमा राजनीति झेल्न सक्ने खुबी नभएको भन्दै निरन्तरता दिन नसक्ने आरोप लगाईरहेका छन् । कतिपयले सामाजिक अभियानमार्फत सबै पार्टीको अभिवावक भईसक्नुभएको उहाँ राजनीतिमा पसेर बिवादित बन्न खोजिरहनुभएको बताईरहेका छन् । यद्यपी यी सबै कुरा उहाँको भविष्यले नै बताउदै जाने कुरा हुन् । उहाँको सामाजिक पाईला राजनीतिमा पनि नरोकियोस् शुभकामना ।

यो पनि पढ्नुहोस ।

भलाकाजी कुलुङ र उहाँको प्यानललाई नै किन मत दिने ? (प्रतिवद्धता पत्र सहित)