नेपाली हिपहप या नेपहपमा अनिल अधिकारी ‘यमबुद्ध’ नाम नसुन्ने सायद कोहि नहोला। गिरिस खतिवडाले नेपालमा भित्रियाएको र्यापलाई आजको यो नेपहपको आयामसम्म पुर्याउन अनिल कै सबैभन्दा ठुलो देन छ।

सन् १९८७ मे ३० मा लेगुवा, धनकुटा मा जन्मिएका अनिल ६ बर्ष कै उमेरमा सपरिवार मोरंगको सलकपुर आइपुगे। जहाँबाट उनले कक्षा ६ सम्मको अध्यन गरे। उनका बाबु राप्रपा नेपालका स्थानीय क्रियासिल रज्ञितिज्ञ भएका कारण सामाजिक र राजनैतीक पाटोलाई पनि अवचेतन मनमा संगाल्न पुगे। कक्षा ६ मै पढ्दा उनि पहिलो पल्ट काठमाडौँ पुगे।

जहाँ उनले पहिलो पटक सडक बालबालिका देखे। अनि उनिहरुको अवस्था र समाजको हेपाह प्रविधि जुन कुराले उनको मनमा चिसो पलायो।

पूर्ण उनि सलकपुर अर्थात् गाँउ नै फर्किए। अनि “फुड्पात मेरो घर” सिर्सकको कविता लेखे । जुन कविता विद्यालयको कविता प्रतियोगितामा प्रथम हुन पुग्यो र त्यसका लागी उनले पुरस्कार पनि पाए। तर उनि त्यो पुरस्कारबाट खुसी भने हुन सकेनन। अझै उनि ती सडकका बालक बारेमा सोच्न थाले।

त्यसपछि उनि आफ्नो आमा,दिदि र बहिनीसंग काठमाडौँ आए । बुवा भने सलकपुरमा नै बसे। अनिल काठमाडौँको एड्र्मार्क एकेडेमी कक्षा ६ मा भर्ना भए। उनकी आमा भने मैतिदेवीमा छात्राबास संचालन गर्न थालिन। समय बितिनै रहयो। उनको पढाइ सामान्य नै थियो। उनले सलकपुर कै स्कुलमा हुदाँ लेखेको “फुड्पात मेरो घर” कविता विभिन्न पुस्तकहरुमा छापियो । अनिल पढाइ बाहेक अन्य कुराभन्दा कविता लेख्न नै रुचाउथे। समय बिति नै रहयो। उनको एस.एल.सी. सँगै सोहि स्कुलबाट +२ पनि सक्कियो।

त्यस पछि उनको जीवन एउटा यस्तो घटना घट्यो जसले उनको जीवन नै परिवर्तन गरिदियो। उनि बाइक दुर्घटनामा परे र लामो समय ओछयानमा थन्किए। त्यो उनको जीवनको एकदमै कस्टकर समय थियो। उनलाई समय बिताउने गारो हुन थाल्यो। उनि विभिन्न पुस्तक पढ्न थाले सँगै कविता पनि लेखन थाले,अनि इमिनेमका गितबाट निकै प्रभावित भए। जतिवेला नेपालमा र्याप गितलाई सामान्य रुचीका रुपले स्वीकारीएको थिएन् । यसलाई बिकृतिको रुपले हेरिएको थियो। यहि अवस्थामा अनिलले आफ्नो जीवनको लक्ष्य नै बनाए कि, नेपालमा र्यापलाई स्थापित गर्छु ।

उनि बिस्तारै ठिक भए र उनलाई परिवारले उच्च सिक्षाका निम्ति बेलायत पठाउने भयो। उनले त्यसलाई अस्विकार गर्न सकेनन र बेलायत गए। जहाँ उनले इन्जिनियरिंग गर्न थाले । यद्यपी उनको चाहस भने अर्कै नै थियो। उनले आफ्नू सपना निर्दृष्ट गरिसकेका थिए। जहाँ उनि पढाइ भन्दा आफ्ना सपनामै केन्द्रित रहन थाले। उनले बेलायतमा रहदै सांगेतिक माहोलमा होम्मिन थालि सकेका थिए। जसले गर्दा उनको पदाइ प्रतिको रुचिले खासै चाह राख्न सकेन। उनि पढाइ नसकी नेपाल फर्किए। अनि आफुलाई पूर्णरुपमा संगीतको क्षेत्रमा समर्पित गरे। अनिल सन् २००७ तिरै ‘युनाइटेड किंगडम संग्स्” लगाएत अन्य साइडहरुमा विश्व ब्यापी अनलाईन र्याप ब्याटल खेल्दथे। जुन माध्यमबाट उनि अन्तराष्ट्रिय जगतमा बुद्ध नामले छिन्निन्न थाल्यो। अनिल आफैलाई चाहि यो नामबाट चिंनिन उचित लागेन।

अनि सोचे एउटा मानिसमा दैविक गुण सँगै दानवीय गुण पनि हुन्छ। उक्त गुण आफु भित्र पनि रहेको महसुस गर्दै उनले आफ्नु उपनाम “यमबुद्ध” राखे। अनिलले सन् २०११ मा आफ्नो पहिलो गित “साथि” सार्वजनिक गरे। कुलतको दुर्गुणबाट निम्तिएको काललाई निकैनै मार्मिक र कलात्मक शैलीमा प्रस्तुत गरिएको उक्त अनिलको गित विशेषगरी युवा माझ निकै नै लोकप्रिय बन्यो। उक्त गितसँगै अनिल आफ्नो नामभन्दा उपनामबाट चर्चित बन्न थाले। त्यसपछि उनि निरन्तर आफ्नो सपना मै केन्द्रित भई रहे। केहि समय पछी “एकादेश” एल्बम सार्वजनिक गरे। अनीलले आफुसँगै उपलब्ध स्रोत साधानको प्रयोगबाट घरमै रेकोर्ड गरेर इन्टरनेटको मध्यमबाट गीत सार्वजनिक गर्न थाले।

उनका “एकादेश” एल्बममा संग्रहितस आमा, नेपालको छोरो, यो प्रसङ्ग, साथि, केटीएम क्राइम लगायत गितले हाम्रा समाजका समस्या,बिकृति तथा नेपालीको यथार्थ बेदनालाई उत्प्रोत गरेको पाइन्छ। जुन गितहरुमा निरासाका अधार मात्र हैन, युवाहरुका निम्ति विशेष उत्प्रेरणाका सिमाहरु कोरिदिएका कारण हाम्रो समाज मै अपाच्य र्यापले एकाएक नेपालमा स्थापित संगीतको स्तम्ब खडा गर्यो।

पुरानो पश्चिमा संगीतलाई नयाँ तरिकाले पस्किएर के बच्चा,के युवा,के वृद्धरु उनका गीत आम नेपालीको मन जित्न सफल बने । सँगै उनलाई नेपाली कलाकारको चर्चाको सिखरबाट एकाएक पलाएन बन्ने अवस्थाले निरास बनायो। यसको आधारहरुलाई खोतल्न थाले‘विविध कारण मध्ये मुख्य कारकलाई यो क्षेत्रको विकृत पाटोलाई भेट्टाए। अनि उक्त बिकृति बिरुद्द जीवनभर आफुलाई उभ्याई नै रहे। जुन विषयले उनका कैयौ बिरोधिहरुको समेत जन्म गरायो। उनि मुख्यरुपमा निर्माताको विरुद्ध प्रस्तुत भए । सँगै उनि नेपालमा र्यापलाई दरिलो रुपले स्थापित गराउन चाहन्थे। यो संगीत प्रति आकर्षित युवालाई समेत कसरी सम्मेत्ने भनेर घोत्लिन थाले । अनि उनले “र-बाज” सुरु गरे। जसले नेपालमा एकाएक ठुलो तहल्का मच्चायो। यसलाई एउटा अभियान कै रुप दिए। जुन अभियानबाट अनेकौ र्यापरहरुको जन्म भयो। अनि नेपालमा पनि र्यापले सांगेतिक विधाको मान्यता महसुस गर्न थाल्यो।

सन २०११ मा र्ब्रिटिस कोलम्बिया पिक्चरमा समेत सहकार्य गरेर काम थाले। सन् २०१३ मा उनि अस्मिता सेडाईसंग बैबाहिक जीवनमा बाधिन पुगे। सँगै उनि संगठनिक सामाजिक अभियानलाई पनि महत्व दिदै अगाडी बढ्न थाले। उनले ठमेल लगायत काठमाडौँका विभिन्न स्थानका ५२ जना सडक बालबालिकाका निम्ति पहिलो चरणमा खाने र बस्ने सुबिधा उपलब्ध गराए। जसका निम्ति उनलाई स्विट्जरल्याण्डबाट सडक बालबालिकाका निम्ति काम गर्न आएकी “मोनिक सेबिस” ले विशेष सहयोग गरिन।

बिस्तारै ती बच्चाहरुसँग समय बिताउने क्रममा उनीहरुका विविध सपनाहरुले उनलाई उनीहरुको जीवन कै आधार प्रति सोच्न बाध्य बनायो। तब उनले ती प्रत्येक बच्चाहरुको जीवनलाई उत्पादक बनाउनका निम्ति सन् २०१४ मा कोपिला घरको अवधारणामा काम गर्न थाले । जहाँ ती सडक बालबालिकालाई लागुपदार्थ, दुवेसन र अन्य मनोवैज्ञानिक समस्याबाट निकाल्दै आफ्नो रुची अनुसारको सिप आर्जन गर्न सक्ने सुधारकेन्द्र देखि छुट्टै विद्यालयको अवधारणा बनाई काम गर्न थाले।

उनले आफ्नो गाँउ सलकपुरमा पनि हजुरआमाको नाममा वृद्धआश्रम खोले। यो सँगै संगीतमा भने दृढ भएरै अगाडी बढे। नेपालमा मात्र नभएर बेलाएत लगायत अन्य मुलुकका सपिङ्ग सेन्टरमा बजेका उनका आमा,साथि लगायत गीत स्थानीय नेपालीका निम्ति गर्वको अधार बन्न थाल्यो। जसले उनको बलियो स्तम्व बनाउन महत्वपूर्ण भूमिका खेल्यो। उनि सन् २०१४ सम्म आहिपुग्दा “युनाइँटेड किङ्गडम संग्स् र सिङ्गर र्यापर परसन” को टप १ हुन सफल भए। त्यसपछि उनले विश्वभरीका र्यापर मध्य उत्कृष्ट ४९ औं स्थान प्राप्त गर्न सफल भए। सँगै उनि नेपाली चलचित्र च्यालेन्ज, आवरण, श्री ५ अम्बरे, टलक्जन भर्सेस टुल्के लागयतका निम्ति र्याप गीत गाए। यमबुद्ध संन २०१४ मा सामाजिक संजाल फेसबुकका नेपालबाट सबैभन्दा मन पराइएका सेलिब्रेटी मध्य एक थिए।

सोहि बर्ष साढे ७ लाख फलोवर्स रहेको उनको फेसबुक एकाउनट ह्याक भयो। नेपाल पुलिसले त्यसलाई रि(कवर गर्यो। त्यस पछी फेसबुकमा नेपालका उत्कृष्ट १० सेलिब्रेटी मध्ये एक्ला पुरुस हुन सफल भए। अब उनि नेपालमा मात्र सिमित रहन चाहदैन थिए। सँगै देशको अवस्थाले गर्दा आजित पनि बनिसकेका थिए । विशेष गरी कलाकारले रोयल्टी पाउनु पर्ने विषयमा उनि खरो रुपले प्रस्तुत रहने गर्थे। कलालाई शुद्ध राख्नु पर्छ,कलाकारको रोयल्टी संकलन गरिनु पर्छ, कलाकारलाई खाने बाटो दिनुपर्छ तब मात्र यो क्षेत्रको स्तर उन्नति सम्भव छ भन्ने मान्यता बोकाका यमबुद्धले यहि साल आफ्नै लगानीमा प्रोडक्सन हाउस खोले। सन् २०१५ पछी उनि बेलायत तिरै धेरै जसो रहन थाले अनि उतैबाट संगीत प्रतिको आफ्नो चाहलाई निरन्तरता दिन थाले। अबको उनको बाटो भनेको नेपाली कलाकार अन्तराष्ट्रिय स्तरमा प्रस्तुत हुनसक्नु पर्छ भन्ने थियो। बेलायत रहन थाले पछी उनि अझ मेहनत गर्न थाले। उनि स्थानीय कुरियरमा पार्ट टाइम काम समेत गर्न थाले।

आफ्नो देशकको अवस्थाबाट निरास बनेका उनि आफ्नो अर्को म्युजिक भिडियोको तयारी त्यहिबाट गर्न थाले। सँगै केहि अन्य नेपाली र्यापरहरुलाई लिएर विश्वका मुख्य सहरमा कन्सर्टको तयारीमा जुटेका यमबुद्यको सन् २०१७ जनवरी १४ का दिन अचानक मृत्युको खबर आयो। स्थानीय प्रहरीका अनुसार, उनलाई आफ्नै अपार्टमेन्टको बाथरूममा आत्म हत्या गरेको अवस्थामा फेला पारिएको थियो । मृत्युको केहि दिन पश्चात उनको मलामी, सपना, पैसा लगायत गित सम्मेत्तिएको अर्को म्युजिक भिडियो “खतरा” सार्वजनिक भयो। मृत्युले आम नेपालीमा मात्र हैन अन्तराष्ट्रिय जगतमै अनेकौ अनुत्तरित प्रश्न जन्मायो। सँगै हामी नेपालीले एउटा चम्किलो तारा गुमायौं।

प्रस्तुतीः ईश्वर लुईटेल