हिमालय मावि खाँदबारीको नाम नसुन्ने शायदै होलान् । पूर्वी पहाडको सुन्दर नगरी खाँदबारी बजारमा २००६ सालमा स्थापित यस विद्यालयको इतिहास राधाकृष्ण मन्दिरकोे पाटीबाट शुरु भएको हो । ढङ्गेधाराको चापाबोटेसँग मिडिल स्कुलको नाता जोडिन्छ । खाँदबारी बजारको कोटगाउँ डाँडामा रनमान मास्के र भिमबहादुर श्रेष्ठको जग्गामा २०१७ सालतिर बाँसे टहरो बनेपछि हिमालय मिडिल स्कूल हुँदै हिमालय माध्यमिक विद्यालय बनेको हो ।

लालबहादुर कुसुलेले स्कूल नजिकै सडक किनारामा आफू बसिरहेको घरघडेरी जग्गा बेचेर शिक्षकलाई तलब खुवाउँदा आफू अन्तै बसेका थिए । अनेकन चन्दा दाताका कथाहरु विद्यालयको सञ्चालन इतिहासमा सुनौला अक्षरले लेखिएका छन् । संस्थापक, चन्दा दाता, जग्गा दाता, अक्षयकोष दाता, शिक्षा दाता र विद्यार्थी दाता लगायत अनेक पुस्ताका महानुभावहरुको योगदान चर्चा फरक प्रसङ्गमा गरिएको छ ।

कक्षा ११–१२ मा शिक्षा, वाणिज्य र विज्ञान बिषय अध्यापन गर्दै गरेको हिमाविले आफ्नो स्थापनाका ७२ ओटा शिशिर–बसन्त पूरा गरेर ७३ बर्षमा प्रबेश गरेको छ । नेपाल सरकारका निर्वाचन आयोग प्रमुख दिनेश कुमार थपलिया, अखितयार दुरुपयोग अनुसन्धान आयोग प्रमुख प्रेम कुमार राई, उर्जा मन्त्रालयका सचिव दिनेश घिमिरे, पर्यटन मन्त्रालय लगायतका सचिव सुरेश अधिकारी, सचिव सूर्यप्रसाद गौतम आधा दर्जन सचिवहरु हिमाबिबाटै एसएलसी उत्तीर्ण हुनुभयो । राष्ट्र संघका स्थायी प्रतिनिधि अमृतबहादुर राई, अमेरिकाका राजदुत अर्जुन कार्कीजस्ता कुटनीतिज्ञहरु जन्मायो । पाइलट, इन्जिनियर, उच्च सैनिक तथा प्रहरी अधिकृत, शिक्षक, माननीय, मेयर, उपमेयर जस्ता राष्ट्रिय जीवनका महत्वपूर्ण ब्यक्तित्वहरु उत्पादन परिसकेको छ । गुणस्तरीय शिक्षाका नाममा छिमेकी विद्यालयहरु प्राविधिक शिक्षा र कृषि शिक्षाका नया आयामहरु सहित परिस्कृत र पुरस्कृत हुँदै अघि बढे पनि हिमावि अरुण नदी झैँ आफ्ने गतिमा अविरल बगिरहेको छ । फड्को हानेर जान केही सीमाहरु पनि छन् ।

बजारको बिचमा स्थापित र बिकसित हुँदै जाँदा बजार वरिपरिका जग्गाको मूल्य अकासिँदै गयो । सरकारी जग्गाहरु विभिन्न प्रयोजनका लागि स्थानीय तह र जिल्ला सदरमुकाम प्रयोजनका लागि अधिकरण गरिँदा हिमाविले आफ्नो खेलमैदान भने जोड्न सकेन । केही मनकारी मानिसह्रुले जग्गा दिए पनि भवन र परिसर प्रयोजनको लागि मात्र ठिक्क भयो । साँच्चै भन्नुपर्दा यतिबेला १३०० विद्यार्थीलाई एकैचोटी छरिएर ‘कभर अप’ गर्ने खाली ठाउँ छैन । कृषि आदि बिषय र विधामा हात हाल्न यस अर्थमा पनि सकिरहेको छैन ।

आफ्नै गतिमा अघि बढे पनि गुणस्तरमा हिमालय माविले कुनै याममा कुनै चुनौतिसामु सम्झौता गरेको छैन । प्रत्येक कक्षाकोठामा इन्टरनेट सहितको स्मार्ट बोर्ड राखेर डिजिटलाइज्ड क्लासरुम सहितको प्रविधिमैत्री विद्यालय बनाएको छ । पुस्तकालय र विज्ञान प्रयोगशालाको पर्याप्त प्रबन्ध गरेको छ । बालमैत्री कक्षाकोठा छन् । अतिरिक्त कार्यकलापमा शैक्षिक भ्रमण समेतलाई समेट्न थालिएको छ । शुद्ध पिउने पानी, पर्याप्त फर्निचर, तालिम प्राप्त योग्य शिक्षकहरुको ब्यवस्था पनि छ । अभिभावकहरुमा बढ्दै गएको अङ्ग्रेजी मोहलाई ध्यानमा राखेर ६ देखि १० सम्मका कक्षाहरुमा एकएक वटा सेक्सन बनाएर अङ्ग्रेजी माध्यमबाट पठनपाठन गर्दै आएको छ । कक्षा ११ र १२ मा पढ्ने विद्यार्थीहरुलाई अतिरिक्त समयमा कम्प्यूटर कक्षा पनि ब्यवस्थित गरिएको छ । दुई दर्जनभन्दा बढी दाता ब्यक्तित्वहरुले हरेक कक्षाका फरकफरक प्रकृतिका विद्यार्थीहरुलाई बार्षिक रुपमा बितरण गर्ने गरी झण्डै ५० लाख जतिको त अक्षय कोष स्थापन भएको छ । समयसमयमा स्वास्थ परीक्षण गराउनुको साथै प्राथमिक उपचार सेवा विद्यालयमा नर्स कार्यक्रम पनि छ । विद्यालयका सबै भवनहरु भूकम्प प्रतिरोधात्मक र पक्की छन्

७३ औँ बर्षिकोत्सवमा विद्यालयका प्रधानाध्यापक वीरबहादुर राईले ९१ लाख बचत रहेको आर्थिक प्रतिवेदन प्रस्तुत गर्नुभयो । निर्माणका कार्यहरुमा मितब्ययिता र विद्यालयका आम्दानी खर्चलाई पारदर्शी बनाउँदै जाँदा बचत रकम रासि करोडको नजिक पुगेको हो । हिमालय माविको ७३ औँ बार्षिकोत्सवको अर्को उल्लेख्य पक्ष भनेको साँस्कृतिक पक्ष हो । हिमालय मावि खाँदबारीले बर्षिकोत्सवमा सञ्चालन गरेको सामूहिक नृत्य प्रतियोगितामा किराँतको साकेला नाच प्रथम भयो । चिण्डो, डोको, सुप्तुलुङ, लिङगो, सेउली, ढोल, झ्याम्टा र पुजारी सहित माविका विद्यार्थीहरु जातीय पहिचानको भेषभूषा र गहनामा झकिझकाउ भएर विद्यालयको स्टेजमा जीवन्त प्रस्तुती दिइरहेका थिए । स्वागत नृत्यदेखि प्रतियोतिा र फर्माइस नृत्यमा समेत १ देखि १२ सम्मका बालबालिकाले साँस्कृतिक पहिरनमा अब्बल प्रस्तुती गरेर अभिभावकहरुलाई आनन्द प्रदान गरे । विद्यालयले निकट भविष्यमा नै हप्तामा एक दिन पहिचान खुल्ने पहिरनमा विद्यालय सञ्चालन गर्ने योजना बनाएको छ । प्रस्तुतीले कार्यान्यवनको संभावनाको सकारत्मकतातर्फ सङ्केत गरेको छ ।

हिमालय माविको अर्को पक्ष रहेको थियो सभापति, प्रमुख अतिथि, विशिष्ट अतिथि सबै पूर्व विद्यार्थी रहेका थिए । कार्यक्रमका सभापतिका रुपमा रहेका विश्वकुमार बज्राचार्य हिमाविका पूर्व विद्यार्थी, पूर्व शिक्षक, पूर्व प्रअ हुँदै विब्यस अध्यक्षको दोस्रो कार्यकालमा हुनुहुन्छ । प्रमुख अतिथि मा. राजेन्द्र कार्की हिमाविकै पूर्व विद्यार्थी हुनुहुन्छ ।
विशिष्ट अतिथि महेश्वरा बज्राचार्य हिमाविकै पूर्व विद्याथी, सटपुट इभेण्टको राष्ट्रिय खेलाडी हुनुहुन्छ । यस पटक विज्ञान प्रदशनी पनि विगतभन्दा फरक आयामको रुपमा नै रह्यो । एनसीसीका विद्यार्थीहरुले फौजी पोशाकमा प्रस्तुत गरेको खुकुरी डिल र सलामी नाच एउटा फरक प्रस्तुती रह्यो । हिमावि गान सहित अक्षयकोष दाताहरुको सम्मान , आफ्नो पूर्व विद्यार्थी राजेन्द्र कार्की माननीय हुँदा खुशीले गद्गद् भएर विद्यालयले बधाइ, शुभकामना र सम्मान दिँदाको दृश्य पनि फरक रौनकमा देखियो । शिक्षक अभिभावक संघका अध्यक्ष सुनिता गुरुङले शुभकामना मन्तब्य दिनुभएको उक्त कार्यक्रममा शिक्षक निर्मला तामाङ समेत आफूहरुले भलिबल खेलाडी शिक्षकहरुलाई केही खेल पोशाक पनि हस्तान्तरण गर्नुभयो ।

शुभकामना मन्तब्य दिने क्रममा विदाइ भएर जाने शिक्षक सेरबहादुर पराजुली, वरुण बहुमुखी क्याम्पसका प्रमुख टीकाराम गुरुङ, शिक्षा बिकास तथा समन्वय एकाइ प्रमुख केशव भट्टराई, उपमेयर महेश्वरा बज्राचार्र्यले विद्यालयको उच्च प्रशंसा गर्नुभयो । शेरबहादुर वनले महायज्ञमा सङ्कलित रकमका पारदर्शिता बारे प्रश्न उठाउनु भयो । प्रमुख अतिथिका रुपमा सम्मानित समेत बन्नु भएका राजेन्द्र कार्कीले भविष्यमा विद्यालयको लागि भौतिक पूर्वाधार विकासमा माग रकम उपलब्ध गराउने प्रतिवद्धता गर्नु भयो । समारोहकै विचमा हालसालै विद्यालयबाट विदाइ भएर जानुभएका शिक्षकद्वय सेरबहादुर पराजुली र नवराज राई लाई दोसल्ला, सम्मानपत्र र चैनपुरे करुवा सहित सम्मान र विदाइ पनि गरियो ।

समारोहमा अक्षयकोष दाताहरुको सम्मानका क्षणमा देखिएको दृश्य गौरव गर्न लायक थियो । झण्डै १०० जाना विद्यार्थीहरु अक्षयकोषको ब्याजबाट छात्रबृत्ति प्राप्त गरेर मुस्कराएउँदा आँगनभरि प्रेरणाको न्यानो घाम पोखिएको देखियो । २०८१ साल माघ ५ गते शुभ हिरक जयन्ती अझै भब्य हुने सन्देश दिएर मैले पनि कार्यक्रम उद्घोषणको क्रमलाई बिट मारेँ ।

लेखक बुढाथाेकी हिमालय मावि खाँदबारीका माध्यमिक शिक्षक हुनुहुन्छ।

फाेटाे : भरत राई, शिक्षक हिमालय मावि खाँदबारी ।